Informacje

Hejt to forma przemocy, która przybiera postać obrażania, poniżania lub ośmieszania innych osób. Najczęściej pojawia się w internecie – w mediach społecznościowych, komentarzach czy wiadomościach prywatnych – jednak może występować także w codziennych kontaktach między ludźmi. Wśród młodzieży jest to zjawisko szczególnie powszechne, a jego skutki bywają poważne: od obniżenia poczucia własnej wartości, przez narastanie lęku, aż po wycofanie się z życia społecznego.

Aby lepiej zrozumieć skalę problemu w naszym regionie, zespół Powiatowej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej przeprowadził ankietę skierowaną do uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Badanie miało formę internetową, a link do niego został przekazany młodzieży przez dyrektorów szkół. Dzięki temu udało się dotrzeć do szerokiej grupy odbiorców i zebrać dane, które będą pomocne w dalszych działaniach.

Uzyskano 1055 odpowiedzi (690 ze szkół podstawowych oraz 365 ze szkół ponadpodstawowych oraz Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych). Po weryfikacji danych, wykluczeniu ankiet o wysokim poziomie braków odpowiedzi oraz wykazujących dużą niezgodność w udzielonych odpowiedziach analizie poddano:

1027 ankiet, a w tym:
668 ze szkół podstawowych
358 ze szkół ponadpodstawowych i MOW.

W badaniu wzięło udział 589 dziewcząt oraz 375 chłopców, uczniów klas IV - VIII szkół podstawowych, uczennic Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego oraz wszystkich klas szkół ponadpodstawowych. 63 osoby odmówiły udzielenia odpowiedzi na pytanie dotyczące płci.

Poczucie bezpieczeństwa i relacje z rówieśnikami

Z odpowiedzi udzielonych przez młodzież wynika, że uczniowie oceniają szkołę jako miejsce, w którym czują się bezpiecznie. Jednakże poczucie bezpieczeństwa nie jest takie same wśród wszystkich badanych – wyraźnie częściej deklarowali je chłopcy. Może to wskazywać na różnice w postrzeganiu zagrożeń lub w doświadczaniu nieprzyjemnych sytuacji między dziewczętami a chłopcami. Obniżone lub niskie poczucie bezpieczeństwa deklaruje 10% respondentów.

Wyniki ankiety pokazują, że uczniowie w większości dobrze czują się w swoich klasach i mają poczucie akceptacji wśród rówieśników. Zauważalna jest jednak różnica między dziewczętami a chłopcami – to chłopcy częściej wskazywali, że atmosfera w klasie sprzyja ich komfortowi i poczuciu bezpieczeństwa. Źle lub bardzo źle w swojej klasie czuje się 13% uczniów.

Ankieta wykazała, że zdecydowana większość uczniów pozytywnie ocenia swoje relacje z rówieśnikami. Wśród badanych to chłopcy częściej podkreślali, że są one dla nich satysfakcjonujące. 12% młodzieży ocenia swoje relacje z rówieśnikami jako złe lub bardzo złe.

Doświadczenie zachowań przemocowych

Wyniki pokazują, że 75% uczniów powiatu złotowskiego doświadczyło co najmniej jednego zachowania przemocowego. Najczęściej dotyka ich wykluczenie rówieśnicze (56%) oraz przemoc słowna (53%). Dużym problemem jest również przemoc w cyberprzestrzeni. 21% badanych co najmniej raz otrzymało obraźliwego SMSa lub e-maila, 31% uczniów doświadczyło utrwalania wizerunku bez swojej zgody, 16% jego publikacji, a 10% padło ofiarą kradzieży konta w mediach społecznościowych. 28% młodzieży było zmuszane do robienia czegoś, czego nie chciało.

Większość uczniów doświadcza zachowań przemocowych ze strony rówieśników – taką odpowiedź wskazało 57% badanych. Hejt i przemoc występują także ze strony starszych uczniów (19%) i młodszych kolegów (11%). Nauczyciele są źródłem przemocy dla 10% uczniów, rodzice dla 3%, a obce dorosłe osoby lub inni – dla 5%.

Hejt jest zjawiskiem obecnym praktycznie w każdej sferze życia – pojawia się zarówno w internecie, jak i w bezpośrednich relacjach między ludźmi. Spotykamy go w szkole, w pracy, na ulicy czy w mediach społecznościowych, co pokazuje, że problem ma charakter powszechny i wymaga uwagi całego społeczeństwa. Uczniowie powiatu złotowskiego najczęściej spotkają się z nim w szkole, gdzie doświadczyło go 44% młodzieży oraz w internecie - 30%. 7% badanych jest ofiarą hejtu w domu. Nieznacznie częściej ofiarami hejtu są dziewczęta.

Radzenie sobie z hejtem

Sytuacje związane z przemocą są dla młodzieży trudne i często wiążą się z silnymi emocjami oraz poczuciem bezradności. Dlatego w badaniu zweryfikowano, w jaki sposób młodzi ludzie próbują sobie z nimi radzić i gdzie szukają wsparcia.

Najczęstszą formą reakcji jest ignorowanie hejtu. Stosuje ją 49% badanych. 13% uczniów bagatelizuje problem. Częściej robią to chłopcy niż dziewczęta. W podobny sposób odpowiada 15% osób, natomiast pomocy szuka 17% młodzieży. Dziewczęta bardziej przejmują się sytuacją i częściej podejmują kroki zaradcze.

W sytuacjach przemocy niezwykle ważne jest, aby młodzi ludzie nie zostawali sami ze swoimi problemami. Wsparcie ze strony dorosłych i rówieśników odgrywa kluczową rolę – pomaga odzyskać poczucie bezpieczeństwa i znaleźć skuteczne rozwiązania. Dlatego istotnym elementem badania było ustalenie, do kogo młodzież zwraca się po pomoc i kto cieszy się jej największym zaufaniem. Uczniowie deklarują, że o pomoc najchętniej poprosiliby rodziców (58%) lub kolegów (54%). 30% badanych zwróciłoby się do nauczyciela lub wychowawcy, a 20% do rodzeństwa. Aż 22% uczniów nikogo nie poprosiłoby o pomoc. Najrzadziej wybierana była policja (7% wskazań) i psychologowie oraz pedagodzy szkolni (15%).

Pomimo świadomości, że hejt ma poważne konsekwencje dla ofiar, część młodzieży (29% wszystkich badanych i 25% uczniów szkół podstawowych) sama przyznaje się do stosowania takich zachowań. Robią to częściej chłopcy niż dziewczęta. Pokazuje to, że wiedza o szkodliwości nie zawsze przekłada się na unikanie agresji wobec innych.

Przemoc rówieśnicza i internetowa, w tym hejt, pozostaje realnym wyzwaniem, a wyniki badań wskazują na potrzebę dalszych działań profilaktycznych i edukacyjnych w szkołach.